27 Temmuz 2016 Çarşamba

Rant arayışı *

-... ..   “Rant” kavramı ilk olarak toprak gelirlerini tanımlamak için kullanılmıştı çünkü toprak sahipleri yaptıkları herhangi bir iş için değil sadece  mülkiyet sahibi oldukları için bu gelirleri kazanmaktaydı. ... .. “Rant” kavramı, daha çok, tekel kârlarını veya kartel rntlarını, yani sadece  tekel konumunda bulunmanın getirdiği kazançları içerecek şekilde genişletilmiştir.... ..
-Eğer devlet, örneğin şeker gibi herhangi bir malın sınırlı miktarda ithal edilme (kota) hakkını sadece bir şirkete verirse, bu hak sahipliğinden elde edilen ek kazançlar “kota rantı” adın almaktadır.
-Doğal kaynak zengini
ülkeler, rant arayışı faaliyetleri konusunda kötü bir üne sahiptirler.  bu ülkelerde kaynaklara avantajlı koşullarda erişim sağlayarak zengin olmak, refah yaratarak zengin olmaktan çok daha kolaydır. Bu genelde eksi-toplamlı bir oyundur ve ülkelerin böyle zengin kaynakları olmayan diğer karşılaştırılabilir ülkelere göre ortalama olarak daha yavaş büyümelerinin nedenlerinden biridir.  (*Bu oyuna “doğal kaynakların laneti” denmektedir. Bu ülkelerin başarısız olmasının başka nedenleriş de vardır: Doğal kaynakların yönetimi zor olabilir – fiyatlar dalgalıdır ve döviz kurları aşırı değer kazanabilir)
-Böyle bir kaynak bolluğunun aslında yoksullara yardım etmek ve herkesin sağlık ve eğitim hizmetlerinden yararlanmasını sağlamak için kullanılabileceği gerçeği sorunun daha da rahatsız edici kısmıdır.
-Emek ve tasarrufları vergilendirmek insanları motive eden teşvikleri zayıflatabilir; tersine toprak, petrol veya diğer doğal kaynakların üzerindeki “rantların”  vergilendirilmesi bu kaynakları yok etmez.
-... .. en yüksek eşitsizlik oranlarına sahip ülkeler arasında doğal kaynak zengini ülkeler başı çekmektedir. Görünen o ki, bu ülkelerdeki azınlık bir grup insan (genelde siyasi gücü elinde bulunduranlar), rant arayışındaki diğerlerine göre daha başarılıdırlar ... ..
-... .. Rant arayışının bir başka yolu da bunun tam tersini yapmaktır: Devlete piyasa fiyatının üzerinde mal satmak (rekabet dışı tedarik). İlaç firmaları ve savunma sanayinde orduya iş yapan firmalar bu konuda ustadırlar. Açık devlet sübvansiyonları (tarımda olduğu gibi) veya gizli sübvansiyonlar (rekabeti azaltan ticaret kısıtlamaları veya vergi sisteminde gizlenen sübvansiyonlar) kamudan rant kazanmanın diğer yollarıdır. ... ..
... ..
-... .. Örneğin, günümüz Rus oligarşisinin birçok üyesi, devlet varlıklarını piyasa fiyatının altında satın alarak ve daha sonra tekel güçleri sayesinde kârlılıklarını devam ettirerek  zenginleşmişlerdir. ... ..

*Eşitsizliğin Bedeli / bügünün bölünmüş toplumu geleceğimizi nasıl tehlikeye atıyor? – Joseph E. Stiglitz

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder